Wageningen
de noeste arbeid van Leontine en Ronald
Tijdens de excursie naar onze moestuin werd gezegd: gaat dat wel in Nederland, kikkererwten? Nou, ja dus. Misschien wel dankzij de warme en droge zomer? Ik zaaide de kikkererwten begin februari binnen voor, maar dat was veel te vroeg want de planten waren slecht, en het bleek ook niet nodig. Ik kocht nieuw zaad van het ras Sultano op de website Moestuinieren met kinderen en zaaide ter plekke op 18 april, en dat ging veel beter. In totaal hadden we twee rijen van 22 maal 2 zaden, op een bed van ca 3 meter lang. De planten groeiden uit tot vertakte, bossige planten met fijn veerdelig blad en langs iedere stengel een hele rij bloemetjes. Deze waren wit en tamelijk klein, net kleine erwtenbloempjes. Vanaf eind juli konden we elke paar dagen enkele rijpe peultjes plukken. De peultjes hadden veel tijd nodig om goed te rijpen, daarom trokken we op 12 augustus de afrijpende planten uit de grond en hingen deze in de garage om verder drogen. In de meeste peultjes vond ik twee erwtjes, vaak ook maar één, en heel soms drie. Dit leverde aan droge kikkererwtjes een oogst van ruim 300 gram. Dat lijkt weinig, maar als je ze kookt worden ze algauw drie keer zo zwaar. Toch mooi een kilo. Het enige probleem was dat sommige erwten in de peul beschimmelden, misschien had ik die te lang laten hangen.
In hetzelfde vak van ca 2 x 3 m stonden ook twee rijen soja. Deze wilde ik vers oogsten omdat de groene edamame-boontjes zo lekker zijn als eiwitbron in een maaltijdsalade. Ik had op 20 april in onze kas twee verschillende rassen gezaaid, Chiba Green en Green Shell, steeds drie zaden bij elkaar in een P9-potje, 15 potjes per ras. De zaden kwamen van De Bolster. De planten gingen rond half mei de grond in, om de 20 cm een kluitje van drie, en groeiden uit tot mooie forse planten. Ik zag alsmaar geen bloemen zodat ik al dacht dat het mislukt was, totdat de eerste peultjes zichtbaar werden. Het blijkt dus dat sojabloemen gewoon heel klein zijn. Het oogsten begon op 31 juli, waarbij de vraag was hoe rijp de peulen moesten zijn. In het begin plukten we ze te jong omdat ik bang was dat ze te melig zouden worden, maar dat bleek niet nodig. De laatste plukten we op 31 augustus. Het blad van Chiba Green rijpte als eerste af, maar of dat voor de opbrengst veel uitmaakte weten we niet, we hebben ze niet apart gehouden. De boontjes werden gedopt en ingevroren. Dat ging het beste door de peulen eerst vijf minuten te koken. In totaal hebben we nu ruim een kilo gedopte boontjes in de vriezer.
Na de laatste oogst werden de planten afgeknipt en zaaiden we winterrogge als groenbemester. Terugkijkend vond ik deze teelten heel succesvol, en doen we dat volgend jaar weer.
Leontine Colon
het gewas van kikkererwten (links) en sojabonen (rechts)
De bloemen van kikkererwten (links) zijn net erwtenbloemen, maar dan wat kleiner.
De bloemen van soja (rechts) zijn veel kleiner en lijken eerder op witte bloemknopjes.
Wat je oogst van rijpe kikkererwten (boven) en groene sojabonen (onder).
Inmiddels is het juli en volop zomer. Tijdens de excursie medio mei oogde de tuin nog wat kaal, maar dat is inmiddels wel anders: in de meeste vakken staan de Phacelia en komkommerkruid heuphoog. Deze planten hebben zichzelf vorig jaar uitgezaaid en waar het kon hebben we ze laten staan, om de insecten nectar en stuifmeel te bieden. Het zoemt om je oren! Wel heb ik begin juli de planten wat teruggeknipt om de groentegewassen ruimte te geven en de paden beloopbaar te houden.
Anders dan vorig jaar is het nu erg droog zodat we toch water moeten geven, in ieder geval de jonge aanplant en pas gezaaide gedeeltes.
De aardbeien hebben het erg goed gedaan, tenminste het ras Daroyal: grote planten, grote vruchten met een hoge opbrengst (bijna 4 kilo van slechts 5 planten) en veel uitlopers voor nieuwe planten. Die laten we staan ter vervanging van de Korona-planten die het veel minder goed hebben gedaan. De beide doordragende rassen zijn ook al begonnen, al zijn daarvan wel wat planten weggevallen. Ertussen staat nu winterwikke, zodat de bodem bedekt blijft en de planten kunnen profiteren van de stikstof die deze groenbemester gaat leveren.
De tuinbonen zijn geoogst en de planten afgeknipt, zodat de stikstof uit de wortelknolletjes beschikbaar komt voor de snijbiet die al flink aan het groeien is. En misschien ook hiertussen nog winterwikke zaaien. De zwarte bonenluis heeft het toch gewonnen van de talrijke lieveheersbeestjes, dus volgend jaar ga ik ze toch maar weer toppen zodra de luizen verschijnen.
De knoflook en sjalotten zijn in juni geoogst en hebben het best goed gedaan, ondanks de droogte. In hun plaats heb ik winterwikke gezaaid die al mooi op begint te komen.
Een verhaal apart is de bloemenstrook die we sinds dit jaar erbij hebben. Hier geen champost door de grond maar enkel wat houtmulch eroverheen. We zetten hier dus vooral bloeiers die van droge zandgrond houden, maar we zien wel dat deze moeilijk op gang komen als ze pas na de voorjaarsregens worden gezaaid of geplant. De zaden kwamen in de droogte zelfs helemaal niet op. Volgend jaar dus veel eerder zaaien en planten. Wat het hier wel heel goed doet is wilde reseda (Reseda lutea): grote planten, veel bloemen en de eerste vruchten zijn gevormd. Deze mag zich lekker uitzaaien. De resedamaskerbijen zijn er dol op.
Leontine Colon
knoflook geoogst en Resedamaskerbijen op wilde reseda
Een zonnige middag op de Eng. Een vijftiental moestuinliefhebbers hebben zich verzameld aan de Hollandse weg om de nieuwe moestuin van Leontine en Ronald van dichtbij te gaan bekijken. Het is het tweede jaar dat het duo van alles uitprobeert, met een plan welteverstaan. Al oogt de tuin deels wat kaal, over elk vak is nagedacht. En het is natuurlijk pas mei, dus het echte groeiseizoen moet nog beginnen. Heel slim is de border met bloemen en planten, om de insecten te verleiden ook de groente en het fruit in spe te bestuiven.
Het contrast met de naburige percelen kan niet groter. Daar is geen onkruidsprietje te zien. De pompoenen van de buren staan zielig te roosteren in de genadeloze zon. Zo niet bij Leontine en Ronald. Elk vak is een combinatie van verschillende lekkernijen en de bodem wordt zoveel mogelijk met rust gelaten. Tuinbonen met snijbiet, erwten met pompoen en kapucijners, ui, knoflook met sjalot, bruine bonen met komijn (lijkt me sowieso lekker!) en natuurlijk aardappelen met afrikaantjes. De Coloradokevers proberen ze onder controle te houden.
Ook leuk om te zien: kikkererwten! Die had ik in zuidelijke landen al wel eens op velden gezien, maar in Nederland nog niet. Ik ben benieuwd of door de verandering van het klimaat dat hier ook een oogst kan opleveren. De sojabonen waren nog heel klein, maar ja, het valt met deze droogte ook niet mee. Verleidelijk waren de aardbeien. Twee mooie grote knapen lonkten naar de gasten… Ze zullen inmiddels gesneuveld zijn in de yoghurt of uit 't vuistje.
Leontine en Ronald hebben al een hoop werk verzet in de korte tijd dat hun moestuin het daglicht zag. Leontine heeft vast en zeker haar gepersonaliseerde schepje en harkje, cadeautje van Groei en Bloei, flink gebruikt.
Als het nou een beetje wil regenen af en toe, dan zal er her en der geplukt kunnen worden. Ik ben benieuwd. Graag wil ik in het najaar eens lezen (of zien) hoe het seizoen verlopen is. En wat de do's en dont's zijn. Daar leren wij ook weer van. Misschien kunnen ze me verleiden om ook zelf mijn opgedoekte minimoestuin weer leven in te blazen. Na een beker heerlijke vlierbessenlimonade en met een plattegrond van de vakken fietste ik weer huiswaarts. Dankjulliewel voor de gastvrijheid!
Tanja Ledoux
De moestuin bloeit! ‘Nu al?’ zou je denken. Nou, best wel. De tuinbonen bloeien volop, zo klein als ze zijn. En de bijen zijn er dol op! Ook de bessenstruiken staan in volle bloei, evenals de aardbeien. Over die laatste hebben we deze week het vogelnet geplaatst. Goed strak gespannen, zodat er geen vogels in kunnen blijven hangen. En tenslotte bloeien de judaspenningen, die we vorig najaar in het vak van de koolplanten hadden gezet uit zaailingen van afgelopen zomer. Om de bestuivers nog beter te bedienen hebben we ook de bloeiende onkruiden laten staan: paardenbloem, paarse dovenetel, akkerviooltjes. Alleen wel zorgen dat ze geen zaad gaan vormen, dus op tijd afknippen.
Onze tuin is uitgebreid met een smalle strook aan de noordkant. Toch mooi 12 m2. Daar proberen we zoveel mogelijk inheemse bloeiers te kweken. Deels uit de winterharde eenjarigen die we in de herfst in potjes hadden gezaaid, deels nieuw gezaaid: kleine pimpernel, Reseda lutea, Knautia macedonica, Ammi majus en Ammi visnaga, Nigella, bolderik, korenbloem, goudsbloem, papaver, Borago, esparcette, marjolein en blaassilene. En nog meer soorten.
Van Geja van de stekkenruilapp konden we begin april een kuub houtmulch overnemen, die ligt nu over de vakken verspreid. De snijbiet die we op 19 maart hadden gezaaid had geen enkele moeite erdoorheen te komen, dus die staat nu tussen de tuinbonen mooi boven. We hadden wel vooraf water gegeven na de droge maand maart (..altijd mulchen op een vochtige bodem..). Ook hebben we zandgrondverbeteraar (bentoniet) door de grond gemengd zodat die beter water vasthoudt. Onder de mulch blijft het nu mooi vochtig.
De nieuwe compostbak is klaar en er staan ook al reukerwten tegenaan die met hulp van gaas omhoog gaan klimmen. Er was nog ruimte naast de bak voor de aardappelopslag van vorig jaar, zonde om weg te gooien.
Op woensdagmiddag 14 mei organiseren we een kleine excursie naar onze moestuin in het kader van ‘Kijken in andermans tuin’. De ruimte is beperkt en we kunnen maar 20 mensen tegelijk kwijt, aanmelden is daarom verplicht. Doe dat snelals je ook wilt komen, vóór 10 mei, bij aanmeldingen(at)wageningen.groei.nl.
Plaats: Hollandseweg, noordzijde, ca 100 m vanaf de rotonde met de Diedenweg in de richting van Wageningen Hoog. Kom op de fiets, de parkeerruimte voor auto’s in de berm is beperkt.
Datum en tijd: woensdag 14 mei 15:00 uur
Kosten: gratis
Leontine Colon
de moestuin bloeit: paarse Judaspenning, rode bessen, aardbeien en tuinbonen
de nieuwe compostbak
Vorige nieuwsbrief meldde ik dat we de tuinbonenzaailingen in de moestuin zouden gaan zetten. Inmiddels staan de tuinbonen er al een week of twee in. We hebben ze in een geul geplant op een laagje vochtige compost, de grond teruggelegd in de geul en het vak afgedekt met een insectennet. Dat hielp tegen de droogte van de afgelopen weken, want na een week stonden ze er nog fris bij. Voor de zekerheid geven we ze nu toch maar elke week een gieter water, want heel veel regen hebben we momenteel niet.
Onze composthoop is dringend aan verbouwing toe. Vorig jaar maakten we een ring van kippengaas rondom wat houten stokken om de stapel losse gewasresten op zijn plek te houden. Nu er ook verse paardenmest van Jessica op ligt, begint het gaas onheilspellend uit te buiken. Zodra we de rijpe compost uit de naastgelegen bak (gemaakt van pallets) over de tuin hebben verspreid, kunnen we de onrijpe compost overscheppen om nog een jaar te rijpen en in plaats van het gaasrek een fatsoenlijke compostbak maken. Van buurman Carl hebben we al twee houten pallets, en van onze andere buren een paar oude hardhouten palen. Dus dat komt wel goed.
De pootaardappelen (rassen Obama en Peter Pan) waren onderhand behoorlijk goed voorgekiemd. In het vak waar vorig jaar de aardappelen stonden vonden we nog wat vergeten knollen die al uitliepen en er verder prima uitzagen, dus dacht ik dat het niet te vroeg was om nu te gaan poten, en hebben we dat dit weekend gedaan. Verder hebben we de overjarige bessenstruiken flink gesnoeid. In principe zou je ieder jaar een derde van de struik moeten verjongen. Dus knipten we de oudste takken eruit en snoeiden het hart van de struiken open, zodat er licht en lucht is voor nieuwe takken. Nog wat fruitmest erop om het af te maken, en afgedekt met compost. Hopelijk komt er wat regen om de mest de grond in te sturen.
Leontine Colon
de uitbuikende oude composthoop, de voorgekiemde pootaardappelen
en de nieuw geplante tuinbonenplanten
We moesten er wel even op wachten, maar vorige week werd het eindelijk (even) weer wat warmer en minder regenachtig, en was tuinwerk weer wat aantrekkelijker. Dus op naar de moestuin om de grond voor te bereiden op het nieuwe seizoen, en ook de eerste gewassen te planten. Te beginnen met de uien en de tuinbonen die als eerste de grond in kunnen. Op deze twee vakken onkruid gewied, ook nog wat kweekgras maar niet veel, en de grond bedekt met een laag compost. De knoflook stond hier al sinds de herfst, en daar staan nu enkele rijen plantuien en plantsjalotten naast; de pastinaken die ertussen moeten komen zaaien we pas in april. Insectengaas erover voor de zekerheid, zodat de vogels de plantuitjes niet uit de grond kunnen trekken. De tuinbonen hebben we in huis voorgezaaid en staan al een week buiten af te harden, die gaan we volgende week uitplanten, en daar zaaien we dan snijbiet tussen.
Verder zijn we binnenshuis al in januari begonnen met het zaaien van paprika en tomaat. Met led-verlichting en in onze warme badkamer. We hebben voor het eerst ook Phytophthora-resistente tomaten van De Bolster, waar anderen al goede ervaringen mee hadden. Drie verschillende soorten, een cocktail-, snack- en voor de pastasaus een San Marzano-type. Spannend!
Op het stukje met de aardbeien lag een hele laag mos, wat aangeeft dat het kalkgehalte op onze grond aan de lage kant is. Dus naar de Welkoop om kalk te halen en deze gestrooid, iets later dan eigenlijk zou moeten. Alleen nog even niet bij de aardbeien, want die hebben het liefst wat zuurder. Eerst maar eens meten hoe zuur het werkelijk is. Het mos laten we lekker liggen als mulch.
Leontine Colon
de uien en sjalotten zijn geplant en staan veilig onder een doek tegen de vogels
De droge bruine bonen (ras Fazantenoogje ofwel Oeil de Perdrix) deden het vorig jaar erg goed op onze nieuwe moestuin. Het klimrek van bamboe moest weliswaar na enkele zomerbuien op deze winderige locatie worden hersteld en versterkt, maar de planten bloeiden rijkelijk en we konden vanaf juli regelmatig een zak afrijpende peultjes mee naar huis nemen. Die dopten we en de verzamelde boontjes lieten we na de laatste oogst eerst goed drogen. Toen we ze daarna in onze vriezer wilden doen om de eventuele bonenkevers te bestrijden bleken we al veel te laat. De kevers krioelden onder en over de bonen heen en veel boontjes zaten vol boorgaten, en misschien ook nog wel verpoppende kevers. Ik had de bakken met boontjes regelmatig geschud om dit te voorkomen, maar dat was dus niet afdoende. Toch maar in de vriezer gedaan en nu maar eens kijken of ze nog eetbaar zijn. Dat was ik niet gewend van de bonen in onze achtertuin, daar hadden we ook wel bonenkevers maar toch niet zo veel. Blijkbaar zit het op De Eng vol met bonenkevers die prima kunnen vliegen en dus allemaal neerduiken op onze bonenplanten. De les: de bonen direct na de oogst doppen en al na een korte droogperiode in de vriezer leggen.
Leontine Colon
Onze moestuinbuurvrouw Jessica heeft vaak paardenmest in de aanbieding, meestal nog vrij vers. We konden daar dus behoorlijk wat ophalen. Voor de tuin bij ons huis vulden we alle emmers en kuipen die we hadden vol met mest en reden dat met een kruiwagen naar de auto. Met twee achterbakken volle emmers (inhoud totaal ongeveer 5 kruiwagens) werd onze compostbak met groenafval thuis aangevuld. We mengen ons groenafval met de mest en laten het nog een jaar liggen, dat gaf vorig jaar prachtige verrijkte compost.
Omdat onze volkstuin op nog geen 200 meter loopafstand is van Jessica, hebben we voor die tuin 5 kruiwagens gewoon volgeschept en naar de volkstuin gekruid. Onze kleine compostbak daar was daarmee ook aangevuld. Nu kan het verder besterven. De mest stonk totaal niet, het waren mooie groenbruine keutels, en als je ze ziet weet je waarom de paardenvijgen in het Engels ook wel ‘horse apples’ genoemd worden.
Ronald Eijlander
paardenmest op de composthoop valt snel uit elkaar
Afgelopen week was het nog lekker warm en prima weer om onze winterrogge te zaaien op de moestuinvakken waar nog geen groenbemester stond. We hebben volgens voorschrift ongeveer 10 gram zaaizaad per vierkante meter gebruikt en dit licht ingeharkt, omdat ik bang was dat de vogels de zaden ook wel zouden lusten. Daarom ook hebben we de gewasresten op die vakken nog niet weggehaald, zodat ze het zaaisel nog wat beschermen tegen vogels en uitdrogen. Ben benieuwd naar de opkomst. Tegen de tijd dat het goed boven staat kunnen we ook de laatste gewasresten afvoeren naar de composthoop
En zo sukkelt de moestuin steeds verder in slaap onder een dekentje van groenbemesters. Het onkruid groeit nog wel steeds flink door en iedere keer wanneer we na een paar dagen weer eens langs de moestuin fietsen kunnen we weer flink wat uittrekken en uitsteken. Daarbij komt de Groei&Bloei onkruidsteker die ik bij onze PR-tafel had aangeschaft goed van pas. Wat een handig ding is dat!
Wat het ook nog steeds goed doet en eigenlijk steeds beter wordt, is de broccoli. Nou is kool en zandgrond meestal niet zo’n goede combinatie, en de broccoli was in de zomer niet direct geweldig; een paar kleine broccoliroosjes per week, meer was het niet. Maar nu lijkt de vaart er toch in te komen. De planten worden steeds groter en daarmee groeit ook het aantal broccoliroosjes. Ze blijven weliswaar klein, maar hun grote aantal maakt dat het toch de moeite is. De andere groente die we nog steeds oogsten is snijbiet.
Tenslotte is eind oktober de tijd aangebroken om de pastinaken te oogsten. De planten hadden veel mooi loof gemaakt en ik was natuurlijk heel benieuwd of er ook wat onder zat. Helemaal na de tegenvallende opbrengst van de zomerworteltjes, die veel te kort en gevorkt waren. Nou, dat viel niet tegen, zoals je op de foto kunt zien, 340 gram pastinaak schoon aan de haak. Deze zat onder de voorste plant uit het rijtje, dus even afwachten wat de andere hebben gedaan. Pastinaak is lekker om te bakken als alternatief voor aardappels of rijst en als je ze niet lekker vindt, prima om in je tuin te planten voor de mooie bloemstengels volgend jaar. (Tip: de groenteboer heeft ze ook)
Leontine Colon
de eerste pastinaak
Het moestuinseizoen zit er voor ons bijna op. Alle pompoenen, bonen en zoete lupine zijn nu geoogst en hebben een fantastische opbrengst gegeven. Alleen de pastinaak is nog niet oogstrijp, en er staat ook nog snijbiet. Ik weet wel dat je in de winter ook nog van alles kunt kweken, maar ik weet van mezelf dat ik dan minder zin heb om erheen te fietsen. Liever gun ik de tuin haar winterrust onder een beschermend dekentje van groenbemesters. Zeven van de negen vakken zijn dit jaar gebruikt en krijgen nu een groenbemester, op de andere twee staan aardbeien die ik alleen ga mulchen, en de composthoop. Als groenbemester gebruik ik winterwikke, die eind juli al op twee vakken is gezaaid. Maar ik kwam erachter dat het nu te laat is om die ook in de andere vakken te zaaien. Wat nog wel kan is winterrogge, daarvan heb ik zaad besteld bij De Bolster en ook al binnen gekregen, dat ga ik deze maand zaaien.
Nu is ook een goed moment om het teeltplan voor volgend jaar te maken. Ik werk met gewasrotatie om bodemgebonden ziekten en plagen tegen te gaan. Alle gewassen schuiven daarom één vakje op. De gewassen die veel stikstof vragen komen op een stuk waar eerder vlinderbloemigen stonden die stikstof binden. Er is één gewas dat daar een beetje tussendoor fietst en dat is knoflook want dat plant je nu en oogst je alweer in juni. Op de Wageningse klei achter ons huis valt de opbrengst meestal tegen en dus ga ik die nu op de Eng zetten, in hetzelfde vak waar komend jaar ook de plantuien komen, en waar het afgelopen jaar de zoete lupine (vlinderbloemige) stond. Ik heb plantgoed besteld van drie rassen, Morado, Messidor en Vallelado. En ik had dit jaar voldoende plantgoed van reuzenknoflook uit mijn achtertuin. Knoflook is volkomen winterhard en heeft zelfs kou nodig om in de nieuwe bol aparte tenen aan te leggen. Ik plant ze daarom niet te diep en hoef ze bij vorst niet af te dekken.
Leontine Colon
Winterwikke (Vicia villosa) net na opkomst begin augustus en nu in bloei.
De wespspin (Argiope bruennichi) is een relatieve nieuwkomer in Nederland. Ze is al in de jaren tachtig vanuit het zuiden ons land binnengekomen maar pas de laatste jaren echt algemeen geworden. Gelukkig is ze voor de mens niet giftig. Eerder deze maand zag ik al een wespspin aan de Kievitsweide in Wageningen, en op 18 augustus zat er een fraai vrouwtje in onze moestuin, niet ver van de grond op een Borago-plant. Bij de spin zat een ingesponnen prooi, of wellicht het begin van een eiercocon (foto). Zie ook de tweede foto van een cocon die vorige week elders in Wageningen werd gefotografeerd, duidelijk herkenbaar aan de donkere adering. Inmiddels is de spin alweer van onze moestuin verdwenen, en een eiercocon heb ik niet kunnen vinden. Via waarneming.nl kwam ik op de interessante website van Jan van Duinen waar o.a. het spinnen en vullen van de eiercocon mooi wordt uitgelegd en geïllustreerd.
Intussen gaat het oogsten door. We hebben nu al zeven flinke pompoenen van zeker één kilo kunnen oogsten, terwijl de planten nog steeds goed bloeien. Wel begint er wat meeldauw op het blad te komen. De plant op de composthoop produceert de meeste vruchten. Ik snijd ze af met zoveel mogelijk van de steel, maar laat de hoofdstengel intact, omdat daar nog meer pompoenen aan groeien. Tot nu toe blijven ze na het afsnijden goed. Ook van de courgetteplant hebben we flink kunnen oogsten, om de paar dagen wel een mooi exemplaar. Verder hebben we nu ook de meeste zoete lupine geoogst. Het doppen van de peulen is een link karweitje want ze zijn erg scherp, ik heb al een flinke jaap in mijn duim. Oppassen dus! Maar dit gewas vind ik echt wel een succes. Als we niet zoveel Japanse Haver als groenbemester ertussen hadden gezaaid was het misschien nog beter gegaan. De combinatieteelt met pompoenen, die pas echt aan de groei gaan als de lupines beginnen te rijpen, werkt prima.
We kunnen wel merken dat de moestuin op de Eng veel meer te lijden heeft van wind dan ons beschutte achtertuintje. De storm van vrijdag 23 augustus en de onweersbuien een dag later waren te veel voor ons bonenrek, dat toch al vervaarlijk scheef hing. Het hele zaakje woei nog verder scheef, gelukkig lag de boel nog niet plat en inmiddels staat het met wat stevige extra stokken weer overeind. Nu maar hopen dat de planten er niet onder geleden hebben, want ze hangen al vol met onrijpe peulen. Dat kan dus nog een mooie oogst bruine bonen worden.
Leontine Colon
de wespspin op de moestuin, en een eiercocon (rechts), gefotografeerd door Maartje Eijlander
flinke pompoenen
Alles groeit nog steeds geweldig in onze moestuin, dankzij de champost en regen die nog steeds voldoende valt. Vooral het komkommerkruid en de Phacelia groeien explosief. Deze hebben we al moeten terugknippen om de groenteplanten wat ruimte te geven. Jammer van de bloei die heel veel insecten trekt, vooral de Phacelia. Dus knippen we ze maar half terug zodat er toch wat bloei overblijft.
Op de foto’s kunnen jullie zien wat we nu zoal oogsten. De aardappels hebben een redelijke opbrengst ondanks de Phytophthora, doordat we een heel vroeg ras hebben gebruikt: Annabelle. De wortels worden al mooi dik, maar zijn helaas niet erg lang en vaak gevorkt. Maar de smaak is erg goed, veel beter dan van wortels uit de winkel. De uien die ertussen staan beginnen al af te rijpen, sommige schieten in bloei. De tuinbonen hebben door het natte weer niet veel opgebracht, ze zitten nu ook onder de ‘chocoladevlekken’, een schimmelziekte. De planten waren wel aardig doorgegroeid, ondanks de bonenrol. Binnenkort gaan ze eruit en dan zaaien we hier snijbiet met winterwikke (Vicia villosa) als groenbemester.
Ook is op de foto’s te zien wat er nog aan zit te komen: De kikkererwten maken enkele peultjes, maar doen het niet heel goed. Ik denk dat ze ‘hun’ Rhizobium-bacterie missen zodat ze geen stikstof kunnen binden. We hebben ze begin juni wel stikstofmest gegeven, maar volgend jaar ga ik dat eerder doen. De zoete lupine is wel flink opgefleurd na die gift stikstofmest. Deze zaden waren overigens wel geënt met de bijbehorende Rhizobium. De peulen van de eerste bloei zijn al flink groot. De planten vertakken drietallig, en aan iedere top komt een nieuwe bloemtros, waarna daaronder weer drie nieuwe vertakkingen komen. Zolang de planten doorgroeien neemt het aantal peulen dus exponentieel toe. Dus dat vind ik echt wel een succes. En in de broccoli verschijnt zowaar al een klein broccoli-roosje. Kool houdt niet echt van zandgrond, dus heel groot zal hij niet worden. We zien er wel koolwitjes overheen vliegen, maar er is nog geen rupsenvraat. Misschien trekken de bloeiende groenbemesters voldoende biologische bestrijders? We hebben ook opvallend weinig last van slakken, al vinden we wel eens enkele segrijnslak op het graspad. Er groeien al vruchten aan de pompoenplanten tussen de zoete lupine en op de composthoop, nu nog formaat appel maar ze groeien goed door. Gewoon uit zaad van een winterpompoen uit de winkel. En de koriander begint zaadbolletjes te vormen, die gaan we later oogsten - het blad smaakt naar zeep en lusten we niet. Anders dan onze Aziatische moestuinburen, die er dol op zijn. Leuk om te zien wat zij zoal kweken: korianderblad, pepertjes, tomaten, komkommers, witte courgettes, pronkbonen. We leren van elkaar.
Leontine Colon
geoogste aardappelen en tuinbonen, en een peultje van de kikkererwten
pompoentje, wortelen en broccoli
Het is inmiddels juni en we hebben zoveel regen gehad dat we op de Eng nog geen water hebben hoeven geven. Alles groeit dan ook als kool, soms een beetje té. We hebben diverse groenbemesters teruggeknipt omdat de groenteplanten eronder dreigden te verdwijnen. Vooral de Japanse haver, het komkommerkruid en de Phacelia worden erg groot. De zoete lupines staan nu in een geschoren gazonnetje van Japanse haver en hebben gezelschap gekregen van twee pompoenenzaailingen die later in het jaar goed moeten gaan groeien. Ook de broccoliplanten zijn nu weer zichtbaar tussen de gekortwiekte Phacelia en Japanse haver. Hier moet binnenkort dan wel weer mulch bij, want ze drogen nu wel sneller uit.
En we hebben onze eerste rijpe aardbei geoogst! Niet aangevreten door slakken of vogels. De reukerwten beginnen te bloeien tegen het gaas van de composthoop en diverse snijbloemen zijn geplant en zullen binnenkort wel gaan bloeien. En de bruine bonen beginnen langs de bamboestokken omhoog te slingeren. Ook de kikkererwten staan nu in de tuin.
Minder geslaagd zijn onze aardappelen, van het ras ‘Annabelle’. Er zat insectengaas overheen tegen de Coloradokevers maar dat hielp maar gedeeltelijk. Ik denk dat de kevers in de grond onder de planten hebben overwinterd. Dat werd dus kevers en eitjes plukken. Dat hielp zeker. Maar door de regen en het insectengaas waren de omstandigheden ideaal voor Phytophthora, die begint er nu flink in te komen. Ook maar wegplukken dus en het insectengaas eraf. Annabelle is weliswaar vroeg en in een droog voorjaar dus rijp voordat de Phytophthora arriveert, maar ook heel vatbaar voor de ziekte, dus met al deze regen weet je het wel. Hopelijk wordt het nu wat zonniger en droger. Buurman Carl heeft minder vatbare rassen en daar gaat het beter.
Leontine Colon
de eerste rijpe aardbei, van het ras 'Daroyal'
de eerste Phytophthora in de aardappelen, en Coloradokevers met hun eitjes
Deze keer zal ik vertellen wat we hebben gezaaid op onze 9 moestuinvakken, plus één extra hoekje. Met in het achterhoofd de informatie van Esther Kuiler over de groenbemesters heb ik zaden gekocht van zes soorten groenbemesters. Vijf daarvan, uit verschillende plantenfamilies, staan al op de tuin: Japanse haver (een eenjarig gras), Serradelle (een vlinderbloemige), Phacelia (een bijenplant), Inkarnaatklaver (een vlinderbloemige) en Komkommerkruid (een ruwbladige). Hiermee vul ik zoveel mogelijk de lege ruimte, zodat de grond bedekt is. En verder mulch ik de kale grond met fijngehakseld snoeiafval en grasmaaisel. De zesde groenbemester is winterwikke (Vicia villosa), daarmee zaai ik in het najaar de hele tuin in zodat de grond ook ’s winters bedekt is.
Het bouwplan is als volgt:
Alles is inmiddels gezaaid en geplant, al staan de broccoli, kikkererwten, pompoenen en snijbloemen nog in potten in de kas.
Dan de bamboe-uitslag en bonenrol. Voor de bruine bonen maakte Ronald een klimrek van verse bamboe uit de grote pol bij de tuin die alle tuiniers hier mogen gebruiken. We stripten het blad met onze blote handen van de stengels en wat bleek: daar krijg je na een dag een lelijke uitslag van, die gelukkig wel weer snel verdween. Volgende keer dus handschoenen aan! De bonenrol zit in al onze tuinbonen. Ik denk dat het een virus is, dus dit jaar geen tuinbonen vrees ik. Wie weet wat het is mag het zeggen. We snappen nu wel waarom er werd gezegd ‘tuinbonen doen het hier niet’. Jammer.
Leontine Colon
bonenstokken van verse bamboe
bonenrol in de tuinbonen
In de vorige nieuwsbrief meldde ik dat we een nieuwe moestuin op de Eng hebben. Inmiddels zijn we zes weken verder en is er heel wat werk verzet. Het perceel bleek behoorlijk vol te zitten met kweekgras. En dus is Ronald vijf (!) middagen bezig geweest om zoveel mogelijk daarvan te verwijderen. Dat leverde vier volle vuilniszakken kweekwortels op, die via de groene container werden afgevoerd. Er is vast nog wel het nodige blijven zitten, zodat we nu onkruidsteker en tuinschepje in de fietstas meenemen op ons lunch-fietsrondje om kweek die nu nog opkomt alsnog te verwijderen.
We hebben het perceel ingedeeld in 9 vakken van ongeveer 5 vierkante meter en een bouwplan opgesteld. De volgende stap was het bestellen in inwerken van champost. Dat gaf nog wel wat hindernissen. We bestelden 4 kuub bij de eerste de beste website die champost leverde in big bags van 2 kuub. Na betaling werd dit op afspraak geleverd en na telefonisch contact met de chauffeur keurig bij de ingang van de moestuin geplaatst. Dat was op een regenachtige donderdagochtend en omdat het aan de openbare weg stond wilden we het dezelfde dag nog de tuin oprijden met de kruiwagen. Dat lukte met twee man en twee kruiwagens in slechts twee uur. Dat viel dus mee, maar toen we de big bags gingen nameten bleken die dan ook veel kleiner dan 2 kuub, namelijk maar 1,33 kuub. Het bedrijf was niet genegen onze klacht hierover op te lossen. Op internet vonden we tussen de positieve reviews over dit bedrijf ook enkele die hetzelfde probleem meldden. Wees dus gewaarschuwd!
Met de batterijfrees van buurman Carl was de champost snel ondergewerkt en konden we gaan zaaien en planten. In de volgende nieuwbrief meer over wat we gezaaid hebben.
Leontine Colon
heel veel kweekgras verwijderd en de moestuin met ingefreesde champost, klaar om te zaaien
Afgelopen week kregen wij de beschikking over een stukje moestuin van maar liefst 80 m2 aan de Hollandseweg. Tachtig vierkante meter, heel wat meer dan de krappe 30m2 kleigrond achter ons huis, maar wel op zandgrond. Daarom zat ik met pen en papier klaar voor de lezing van Esther Kuiler, om precies te noteren hoe zij dat nou doet op net zulke zandgrond. Het recept, als ik het goed heb begrepen, is het voeden van de grond en eigenlijk vooral het bodemleven. Dit doe je met bokashi, compost, een deklaag van stro en jaarrond groenbemesters. Het zelf maken van bokashi sla ik nog even over en in plaats van de compost ga ik champost bestellen: een restproduct van de champignonteelt met vrij veel kalk erin, vanwege de zure zandgrond. Van de groenbemesters heb ik zaad besteld bij de Bolster. Zoals Esther aangaf van veel verschillende families, dus een gras (Japanse haver), twee vlinderbloemigen (serradelle en inkarnaatklaver), Phacelia, een composiet (goudsbloem) en een schermbloemige (koriander). Op de paadjes komt een gras-klavermengsel.
Dus de komende week gaan Ronald en ik het perceel schoonmaken, indelen en champost inwerken. Wat later kunnen we het dan in zijn geheel inzaaien met de groenbemesters. Een deel van de 10 vakken gaan we nog niet voor groente gebruiken, daar produceren we zoveel mogelijk groenbemester op om zelf te composteren, met het onkruidafval en wat er verder nog vanaf komt. Die compost hopen we te verrijken met paardenmest. Tot zover de plannen. Ik houd jullie op de hoogte van de vorderingen.
Leontine Colon
tussen de rode lijnen de nieuwe moestuin op de Eng
