“DE LENTE BEGINT NU” lees ik op de reclameborden bij de ingang van de Welkoop. Zijn ze daar niet in de war, of zijn de borden verouderd, vraag ik me direct af. Het is nu toch echt herfst! Even navragen bij Daniël, de bedrijfsleider. Het blijkt een reclamestunt te zijn om NU bloembollen te planten voor de lente. Vooruitdenken! Goed gevonden hoor, en ja, ik kom met enkele zakken tulpen de winkel uit. Dat wordt straks in het voorjaar genieten van alle kleuren. Misschien komen de “Groei&Bloei”-tulpen van vorig jaar ook nog weer terug.

Het bestuur is ook aan het vooruitdenken en probeert weer een mooi programma voor volgend jaar samen te stellen met vele activiteiten. In 2022 zal er weer een Gardenista zijn, is de Floriade in Almere, én de landelijke vereniging KMTP/Groei&Bloei viert haar 150-jarig bestaan.

We hebben bijna onze laatste activiteiten van dit jaar achter de rug. Nog een extra workshop. De prijsuitreikingsavond was een geslaagde avond met veel blije gezichten en een enthousiaste burgemeester Floor Vermeulen. Hij hoort graag als we meer activiteiten hebben, waar we hem bij zouden willen betrekken. Fijn om met elkaar kennis gemaakt te hebben.

Leuk dat er respons gekomen is op de oproep om voor 3 weken een wildcamera in je tuin te plaatsen voor onderzoek van student Maarten Matla. 15 mensen hebben zich opgegeven! Inmiddels is de camera uit onze tuin gehaald en scoorden we iedere avond een egel. Soms ook muisjes, poezen, of een kleiner egeltje. Overdag waren er vogels en verder liepen we zelf af en toe door het beeld.

Na de drukbezochte stekkenbeurs van 2 oktober had Frederike meteen een heerlijk stukje voor de nieuwsbrief geschreven, waarin een heel tuinleven voorbij vliegt, en de wijsheid van het ouder worden doorheen loopt. Altijd leuk om een reactie van de leden terug te horen.

Bedankt voor jullie inbreng!

Greet Steenhuis, voorzitter

Door Greet Steenhuis, woensdagavond 24 november 19:30 uur, Veerstraat 93, 6703 CB Wageningen.

Vind je het ook een uitdaging om zelf je zaden te verzamelen, te zaaien en je planten op te kweken voor je (moes)tuin? Hopelijk heb je de afgelopen maanden de zaaddozen met plant en al verzameld in papieren groentezakken en laten drogen. Neem ze mee, of gebruik de aanwezige planten om te leren hoe gemakkelijk je ze kan schonen. Bij het uitzaaien heb je dan een hoger opkomstpercentage zonder schimmelende zaden. Wat is het daarna fijn als op woensdag 17 maart 2022 voor de zadenruilbeurs al je zaden schoon en keurig in zakjes zitten!

Schrijf je in voor deze workshop bij aanmeldingen@wageningen.groei.nl.
Kosten workshop leden 6 EUR; niet-leden 7,50 EUR
De zaadzakjes zijn tijdens de workshop te koop, 30 stuks voor 1 euro.

workshop zaden schonen

Sinds 2 april 2021 heeft G&B Wageningen e.o. een Whatsapp-groep waarin leden van G&B Wageningen e.o. hun planten, zaden, stekken en andere plantenzaken kunnen aanbieden.

Omdat in Corona-tijd de drukbezochte fysieke stekkenbeurzen op het Arboretum op dat moment niet door konden gaan, is dit bijzondere initiatief geboren. En intussen is het al heel succesvol. De groep bestaat ruim 6 maanden en er zijn al 32 deelnemers.

Het is de bedoeling van de Whatsapp-groep om leden onderling planten te laten ruilen zonder winstoogmerk, maar puur om anderen iets te geven wat je zelf over hebt. Als je iets op de groepsapp plaatst (zo mogelijk met een foto), kunnen anderen reageren. Via persoonlijke berichten kunnen dan verdere details voor het ophalen e.d. afgesproken worden, zodat de groepsapp niet teveel vervuilt.

Heb je Whatsapp en lijkt het je ook leuk om lid te worden van de Whatsapp-groep ‘Stekken en zaden ruilen’ stuur dan een Whatsappje naar de beheerder van de groep: Greet Steenhuis (06 44422632), zij zal je dan toevoegen en vanaf dan kan je zelf aanbieden of gaan reageren op aanbiedingen.

de Wageningse Groei&Bloei-ruilapp

Ooit, was het 1996, kwam ik met planten uit mijn eerste echte, eigen, grote tuin, naar de stekken-ruilbeurs van Groei & Bloei. Nooit eerder getuinierd. Ik bracht vergeet-mij-nietje, zo schattig, Phlomis, longkruid. Apetrots was ik: ik kon met anderen delen, die er vast óók blij mee zouden zijn. Maar met bijna dezelfde hoeveelheid keerde ik terug naar mijn huis en mijn tuin. Hoe was dit mogelijk!!! Wát een verwende tuiniers. Ze halen hun neus op, laten het links liggen.

Een aantal volgende jaren op rij kom ik meer halen dan brengen, want mijn tuin was nog niet vol. Gretig beluister ik de tuinervaringen. Jaren lang hebben de hosta’s, de varentjes, en vooral de kruipende asters er gestaan, de woekerende persicaria… met ondoordringbare wortel. Soms wel eens mijn gulle tuinvrienden vervloekt: als ik dít geweten had… Totdat het bestuur en de omroeper van de ruilbeurs de kruipers en de woekeraars de wacht aanzegde: je mocht geen woekeraars meer aanbieden. Gelukkig!.

Na tien jaren en diverse tuinkeuringen en prijzen verder: Mijn tuin is vol. Mijn tuin is mooi, mijn tuin is goed. Ik ben tevreden. Ik kom naar de ruilbeurs puur om te kijken, voor de gezelligheid. Oh, er staan toch nog planten die ik niet kan laten staan. Al was het maar voor de vensterbank.

Na meer dan twintig jaren tuinieren is het 2021, meer dan twintig jaren ouder; met meer dan twintig jaren ervaring loop ik op de stekkenbeurs: Ik zie langs de randen bij het koetshuis de oogst van vele tuinen om te ruilen: longkruid, geranium, prikneus. Het trauma van de vergeet-mij -niet welt op.

Woekeraars heten nu: zich spreidende planten. Ze zijn er weer: de asters, de persicaria. Ik voel me ervaren en kan het niet laten een jonge belangstellende toch even te waarschuwen. Met als antwoord: ”Oh, deze vullers zijn welkom, hoor”

Vele lezingen, tuinreizen op thema, boeken van deskundigen verder kijk ik vertederd naar het longkruid, verslapt op een krantje. Oh, ik ken ze nu door en door; herken zo veel planten; weet nog altijd niet hun Latijnse naam.

Aan het einde van de beurs liggen de verlaten herfstanemoon, de phlomis er niet populair bij. Ik kies de verlepte geranium, prikneus, want ik wil mijn tuin op leeftijd, met weinig onderhoud slim vullen, maar ik houd mijn kruiwagen niet eens meer in de gaten. Mijn oogst dit keer is het gesprek. Het contact. Contact. Een bijzondere morgen. De plant is niet eens de aanleiding en ook niet het doel.

Met een kruiwagen vol afgedankte tuinboeken loop ik naar huis. Om de boeken bij een ruilbiebje, een ruildoos neer te leggen. Wie weet mogen zij inspiratie zijn voor de nieuwe, jonge tuinier. Of voor de oude die herinneringen ophaalt.

Frederike Blokbergen

Frederike op de stekkenbeurs van 2 oktober

In een nog lege zaal pronkt op iedere tafel een bloemetje. en voorin een prachtig boeket in warme tinten. Het boeket, de ster van de avond, is bestemd voor de spreekster van de avond, geheel in harmonie met haar kleding zelfs. Achterin de zaal worden jammetjes in combinatie met het thema “kleur” aangeboden om te kopen en te proeven. We zijn voor het eerst op een lezing live, waarop we elkaar echt in persoon kunnen ontmoeten, tezamen met de afdelingen van Floralia Bennekom en KMTP Groei&Bloei Ede.

Een citaat: De schoonheid van al deze prachtige kleuren hebben ieder hun eigen invloed op ons en bovendien ervaren we ieder op ons eigen manier het effect hiervan.

Maar hoe zit dit nu in de borders?

Modeste Herwig begint in de historie bij de bron: de Engelse tuinen met hun borders op orde. Gertrude Jekyll, en Vita Sackville West van Sissinghurst met de tuinkamers op kleur. Bij Great Dixter, haar favoriete tuin, kleur en natuur meer door elkaar. Mien Ruys Dedemsvaart, ook een meer ”natuurlijke” opbouw. Wat mogen we in Nederland toch blij zijn met onze inspiratiebronnen, Ton ter Linden en Piet Oudolf, die wereldwijd ontwerpen. En in de historie met de vader van Modeste, Rob Herwig te Lunteren. En Lianne van de grastuinen in Groningen. Jacqueline van der Kloet met kleur tot in Japan.

Hoe ontwerp je je eigen tuin? Kies je planten die je graag in je border hebt, of ga je uit van een kleurenkeuze? Het blijkt dat de meeste kleur òf in de vroege lente òf in de herfst in de tuinen wordt aangetroffen.

Modeste leert ons de kleurenleer. Over contrasterende of harmoniërende kleuren bij elkaar; contrast of complementerend. Voorbeelden van contrasten: warme- koude kleuren; Zachte contrasten of harde, vlammende. Nuance of knallen. Mixen van kleuren of een groep van eén kleur. Een donkere kleur kan 70 % van het totaal uitmaken ten opzichte van de accentkleur met 30%. Die springt er voldoende uit.

Hoe principieel wil je zijn? Haal je onverbiddelijk de per ongeluk opgekomen rode bloem uit de witte border? Of is een contrast spannend en verrassend. Dit hangt af van smaak, tuinmode en tuinstromingen. Er zijn GEEN REGELS VOOR KLEURENCOMBINATIES. Het komt uiteindelijk op eigen smaak neer.

Na de pauze behandelt ze ook nog de droge prairietuin; met 8 centimeter lavakorrels. die eerder opwarmen, vocht in de bodem vasthouden. Het wordt een bewust keuze. Die is niet om te mesten, te knippen of op te binden, en bij het snoeien mag het organisch afval niet op de bodem blijven liggen. Dit moet worden afgevoerd. En niet op de paden restjes aarde opbrengen, dat is blijven kleven aan je schoenzolen.

Als ik de dagen erna naar buiten kijk denk ik in harmonie of contrast en het vermakelijke is dat zelfs de kleur van de auto van de buren contrasteert met mijn herfsttuin.

Frederike Blokbergen

workshop bloemschikken van 21 oktober

Op 26 oktober 2021 heeft KMTP Groei&Bloei afdeling Wageningen en Omstreken gelukkig weer haar jaarlijkse prijsuitreiking van de tuinkeuringen kunnen houden. De vorige prijsuitreiking was in 2019. De bijeenkomst vond plaats in de Vredehorst en werd bijgewoond door de nieuwe burgemeester Floor Vermeulen. In totaal waren 76 personen aanwezig.

De zaal was fleurig ingericht met dank aan Jopie de Boer en Greet Steenhuis. Op de tafels prijkten prachtige kleurrijke herfstbloemstukken, die in pompoenen waren opgemaakt. Na afloop mochten enkele gelukkige gasten een bloemstuk mee naar huis nemen.

Om 20.00 uur richtte onze voorzitter Greet Steenhuis een woord van welkom tot de burgemeester en merkte op dat de voornaam Floor, afgeleid van Flora of Florentius, wel een heel toepasselijke naam is voor een burgemeester van het ‘groene’ Wageningen.

Aan de hand van een PowerPointpresentatie werd kort aandacht besteed aan het doel van de tuinkeuringen en de wijze waarop de keuringen worden uitgevoerd. Hierna volgde de lezing ‘Fermenteren van groenafval’ gegeven door Sjaak Willemstein.

Na de pauze om 21.15 uur vond de prijsuitreiking plaats. De prijzen werden door burgemeester en voorzitter uitgereikt aan eigenaren of vertegenwoordigers van de winnende voortuinen (16), stoep-en geveltuinen (2), buurttuinen (2) en fleurige balkons (gevel van de Olympiahof). Middels een PowerPointpresentatie kon het publiek een indruk krijgen van de winnende tuinen.

Ook de tuinkeurders ontvingen aan het einde van de avond een bedankje voor de gedane moeite.

Na de prijsuitreiking merkte de burgemeester op blij te zijn kennis te hebben gemaakt met de vereniging KMTP Groei&Bloei. Eerder op de avond vertelde hij, als zoon van een boomkweker uit Boskoop, geen groene vingers te bezitten. Aangezien de burgemeester nog niet zo lang in Wageningen woont, merkte hij op zijn eigen tuin nog niet te hebben omgespit, geheel in stijl met de lezing! Dit is al een goed begin om groene vingers te ontwikkelen. De burgemeester komt naar eigen zeggen graag nog een keer terug.

Voor de lezer: de prijs bestond uit een gevulde tas van wisselende samenstelling, namelijk plantjes, een kadobon, zaadjes, bloembollen, amaryllis, het tijdschrift Landleven, shower mousse en een proefexemplaar van het tijdschrift Groei&Bloei.

Tot slot wil KMTP Groei&Bloei Wageningen de volgende sponsoren bedanken die het mede mogelijk hebben gemaakt om deze prijzen te kunnen uitreiken: Welkoop (Wageningen), Oude Tol (Wageningen), Hoogvliet (Wageningen), Intratuin (Barneveld/Scherpenzeel) en De Hessenhof (Ede).

Margit Moorrees

burgemeester Floor Vermeulen met de trotse prijswinnaars

Sjaak Willemstein van deduurzametuin.nl spreekt als ervaren hovenier over een duurzame manier om tuinen aan te leggen en daarbij gebruik te maken van effectieve micro-organismen (EM) uit fermentatie zoals Bokashi. Het idee is dat bij een gezond bodemleven planten alles wat ze nodig hebben uit de grond kunnen halen, mits je snoeiafval en afgevallen blad laat liggen zodat er een kringloop kan ontstaan en de bodem steeds bedekt en dus beschermd is. Kunstmest geven verstoort het evenwicht alleen maar en past dus niet bij deze aanpak. Verder is het beter de grond niet te belopen, schoffelen of spitten. Immers, in de toplaag van de bodem zitten van nature micro-organismen die zuurstof nodig hebben. In de diepere lagen is minder zuurstof en leven andere soorten. Dit moet je dus niet door elkaar gaan gooien.

Nog een paar quotes van Sjaak:
- in één theelepel grond zitten net zoveel organismen als dat er mensen op aarde zijn (7 miljard)
- je moet niet de plant voeding geven maar de bodem

Zuurstofloos fermenteren met effectieve micro-organismen in een bokashi-emmer levert een halfverteerd product op, dat je op of in de bodem kunt brengen. Hierdoor komen in vergelijking met compost meer voedingsstoffen voor het bodemleven beschikbaar. Het product is lang houdbaar maar wel erg zuur, en mag dus niet in direct contact komen met de plant. Toevoegen van schelpenkalk voordat je het in de tuin brengt maakt het minder zuur.

Je kunt al je keukenafval in de emmer verwerken, behalve beschimmelde of verrotte delen, en ook geen vloeistoffen. Het vocht dat in de emmer ontstaat tap je steeds af en gebruik je in verdunde vorm als gietwater. Door de microbiële samenstelling is het ook bruikbaar in en om huis, bv als schoonmaakmiddel.

Het is ook mogelijk niet zelf te fermenteren maar kant en klaar product te kopen, Microferm. Dit stimuleert het bodemleven en indirect ook de plantengroei. Het lijkt op wat we hoorden tijdens de busreis in september op het Francrever Höfke. Daar was men ook heel positief over een dergelijke aanpak. Het bestuur gaat het daarom ook eens proberen en zal de ervaringen zeker delen.

Een heel interessante lezing dus, leuk dat de burgemeester ons dat ook nog liet weten.

Leontine Colon

De bodem is misschien wel het belangrijkste onderdeel van jouw tuin: goede grond zit namelijk vol met leven en dat is de basis van een levende tuin. Ruim een kwart van de biodiversiteit op aarde leeft in de grond. Met een rijk bodemleven kunnen planten en (fruit)bomen goed groeien en in de bodem vinden veel soorten vogels en andere diersoorten hun voedsel. En een levende bodem helpt om water vast te houden en af te voeren indien nodig. Wel zo handig in een tijd van droogte of extreme regenval.

Op veel plekken in Nederland gaat het niet goed met de bodem en bodemdieren. In een versteende tuin vind je namelijk weinig tot geen leven. En al helemaal niet onder de tegels. Terwijl in een groene tuin van alles leeft onder het maaiveld. En die bodemdieren zijn bijzonder nuttig ook voor ons als mens.

Verder lezen: zie het persbericht - Een levende tuin begint bij de bodem lokale media, of bekijk de film hier.

Ik kijk naar de hommel tussen de dahlia’s. Is het wel een hommel? Hij vliegt van dahlia naar dahlia op zoek naar stampers, meeldraden en honing. Dat is nog niet zo eenvoudig bij dahlia’s, trouwens.

Zover was ik dus al. Ik heb zoveel mogelijk enkelbloemige soorten uitgezocht, zodat de bijen en hommels wat te eten zouden hebben en ze komen inderdaad. Maar nu?

Ik las en zag de laatste tijd nogal wat berichten over bestrijdingsmiddelen, vaak zelfs op als bij-vriendelijk verkochte tuinplanten. Ook op bollen zitten ze, blijkt telkens uit tests. Ik had in mijn naïviteit begrepen dat schadelijke insecticiden zoals neonicotinoïden al jaren verboden waren. Hoe erg is dit nu allemaal? Zijn mijn tuinplanten bijenvallen? Ik had niet altijd goed opgelet en de dahlia’ s komen van een gerenommeerd bedrijf, maar ik weet niet wat ze voor middelen gebruiken. Meestal in ieder geval anti-schimmelmiddelen. Is dat erg? Niet voor de bijen denk ik, maar wat doet het met de grond die ik gezond probeer te houden? Schimmels zijn belangrijk: het wood-wide-web.

En op de planten van onder meer de Welkoop en de Intratuin zaten dus ook insecticiden. Ja, dat was nodig, want wij consumenten kopen geen planten met door rupsen aangetaste bladeren…

Keuringsdienst van Waarde: ‘Dus U wilt wel de vlinder, maar niet de rups?’

Vanaf nu koop ik alleen bioplanten en biobollen.

Pien van Dael

Op 3 november waren we met 25 mensen in het Koetshuis van Arboretum Belmonte voor Erics lezing. In de zaal twee leden die zelf ook in Kirgizië zijn geweest, en twee leden van de afdeling Veenendaal die de kwekerij hebben bezocht van Brian Kabbes die de Kirgizië reizen organiseert. Eric gaf een persoonlijk en humoristisch verslag van zijn belevenissen met de Kirgiezen en hun paarden, hun muziek en culinaire gewoontes. De plantenwereld van Kirgizië was op het moment van zijn bezoek, juni, overweldigend. Iedere vallei had weer een andere tint door de mix van bloeiende planten. We zagen bijzondere naalden van Cleopatra (Eremurus), monnikskap (Aconitum), Clematis en Primula. Veel soorten bij uitstek aangepast aan extreme omstandigheden zoals min dertig graden vorst en hitte boven 30 graden, en vaak ook zeer droge omstandigheden. Ook in de winter, wanneer het water in de vorm van ijs buiten bereik van de planten blijft. Het verhaal bleef tot het einde boeien, met een onderbreking omdat de laptop niet meewerkte, wat Greet soepel oploste door direct een reservelaptop tevoorschijn te trekken. De jassen bleven aan omdat het in het Koetshuis niet echt warm was, maar gelukkig was er genoeg koffie en thee.

Leontine Colon

Eerder schreef ik in de nieuwsbrief van afgelopen februari een stukje over sugar snaps: peulvruchten uit de erwtenfamilie die van koel weer houden en aan het begin van de zomer geplukt kunnen worden. Wanneer de erwtachtigen zijn afgelopen komen de eerste bonen en die gaan door tot in oktober.

Met bonen bedoel ik bruine bonen, Phaseolus vulgaris, dus sperzieboontjes, snijbonen, spekbonen en droge bonen zoals bruine boon, witte boon en allerlei kleurvarianten. Ook sperzieboontjes kunnen paars zijn, alleen worden die groen als je ze kookt. Zelf kweek ik na wat geëxperimenteer spekbonen (Neckarkönigin) om groen te eten en Fazantenoogjes (Oeuil de Perdriz) om te drogen. Bruine bonen zijn gedeeltelijk kruisbestuivend, en dat heb ik gemerkt doordat paarse snijbonen zich vermengen met de fazantenoogjes – zie de foto. Niet handig als je zelf zaaizaad bewaart. De combinatie van Neckarkönigin (die ik koop bij de Welkoop) met Fazantenoogjes geeft wat dat betreft geen problemen.

Deze rassen worden aan stokken geteeld en geven een goede productie gedurende langere tijd. Anders dan snijbonen worden spekbonen niet taai en kun je ze dus zo groot laten worden als je zelf wilt; heb je er heel veel dan pluk je ze gewoon wat eerder/kleiner. Je kunt ze in een plastic zak in de koelkast ca een week bewaren. De droge bonen pluk je zodra de peul verlept, en laat je in huis nadrogen. Pas daarna doppen en een paar dagen in een dichte zak in de diepvries tegen bonenkevers.

Bonenplanten houden van warmte en kunnen pas na half mei de tuin in. Ik zaai ze altijd binnen voor, omdat ze dan veel beter kiemen. Mijn ervaring is dat Neckarkönigin slecht kiemt en de zaden gauw gaan rotten. De zaden worden daarom eerst ingeweekt in een laagje lauw water met een klein drupje bleekwater. Na een dag zijn ze volgezogen met water en leg ik ze op vochtig keukenpapier op een warme plek. Ze kiemen dan binnen 2 dagen en ik plant ze zodra het worteltje verschijnt, in diepe zaaimodules met een open bodem (Rootrainers) binnen op een lichte plek. Na 2-3 weken worden ze buiten gezet, ze worden dan te groot en gaan in elkaar slingeren. Begin dus niet eerder dan eind april met zaaien!

Ik zet er 6 bij elkaar bij een tonkinstok van 3 meter. Ik bouw daarvoor een frame van twee rijen rechtopstaande stokken die ik bovenlangs verbind met extra stokken. Zo hebben de toppen extra veel ruimte. Stikstofmest is niet nodig, dat halen ze zelf uit de lucht, wel wat P en K geven, bv tomatenmest.

Ik heb ieder jaar wel last van zwarte bonenluis, die door mieren worden verspreid. Deze luizen bestrijd ik zodra ik ze zie met een biologisch middel op basis van vetzuren. In erg hete zomers kun je soms ook last hebben van bonenspintmijt, daar kun je helaas weinig tegen doen.

Wil je de Fazantenoogjes ook proberen, stuur me een berichtje op info@wageningen.groei.nl, dan kun je wat zaaizaad komen halen.

Leontine Colon

verse spekbonen Neckarkönigin (links) en gedroogte fazantenoogjes met erboven de bruine boon die ontstond uit een onbedoelde kruising (rechts)

Nieuwe leden die zich via onze afdeling aanmelden hebben een voordeel boven nieuwe leden die via de landelijke website binnenkomen: door aanmelding bij onze afdeling krijgen zij én een welkomstgeschenk én korting. Vraag het inschrijfformulier van onze afdeling aan door een e-mailtje te sturen naar info@wageningen.groei.nl.

ledenaanbieding