winnaars van de tuinprijzen 2023

Het is een heerlijke herfst! Storm en regen met af en toe nog een lekker warm aanvoelend zonnetje. Er is wel heel erg veel regen gevallen de afgelopen maand. De natste oktober ooit!

Het heeft lang geduurd maar de bladeren waaien nu toch echt van de bomen. Een warm gekleurd dekentje bedekt de tuin. Dit weekend keldert misschien de temperatuur ’s nachts naar nul en dan zal de tuin eindelijk in winterrust gaan. De laatste tulpenbollen moeten er nog in en de grote vraag is: Haal ik wél of niét de Dahliaknollen er dit jaar uit? Voor veel tuiniers een dilemma, als ik zo lees op social media. Ik denk toch maar van wel, al is het altijd een hele klus.

Bij de prijsuitreiking van de tuinkeuringen waren weer veel blije prijswinnaars en een enthousiaste wethouder Erik-Jan Bijleveld reikte de certificaten en goody bags uit. Het zou mooi zijn als volgend jaar meer mensen geïnspireerd raken om hun tuin te vergroenen en Wageningen en omgeving mooier te maken. De gemeente draagt daar ook zijn steentje aan bij. Bijvoorbeeld bij het vergroenen van het Hooilandplein in Wageningen Noord-West. Een mooi en groots project. Ik ben benieuwd hoe groen dat volgend jaar er uit zal gaan zien.

We sluiten dan 2023 af met nog een laatste lezing en de Kerstworkshop. Het is tijd om de zaden te gaan schonen en uit te zoeken voor de Zadenruilbeurs tijdens de jaaropening op 20 januari en ons te verheugen op een nieuw tuinseizoen.

Het nieuwe programma van 2024 is bijna rond!
Greet Steenhuis, voorzitter

de workshop tuinonderhoud van 11 november jl.

In Hummelo is een leuke kleinschalige kwekerij van bamboes, vleesetende planten, tropische waterlelies en zaaizaden: Bandus. Er is ook een bamboebos met de verschillende bamboes uit hun sortiment als volwassen plant, en de enthousiaste eigenaars laten graag zien wat ze te bieden hebben. Reden genoeg om Robert van Til uit te nodigen voor een lezing.

Zelf zegt Robert hierover: “Al van kleins af aan ben ik altijd al druk bezig geweest in de tuin en fascineren planten mij. Twaalf jaar geleden heb ik de groep van de bamboes ontdekt en ik verbaas mij over de mogelijkheden die deze plant te bieden heeft.

Veel mensen zijn geschrokken van het woekerende karakter van sommige bamboe. Nu wil ik mensen opnieuw kennis laten maken met bamboe en laten zien dat er veel meer soorten en mogelijkheden zijn. Verder zal ik het hebben over de lotus en de waterlelies.”

Locatie: Koetshuis Belmonte Arboretum, Generaal Foulkesweg 94-A, 6703 DS Wageningen
Aanvang: 20:00 uur
Entree: gratis voor leden, niet-leden €3,00

tropische Lotus bij kwekerij Bandus in Hummelo

Zie de aankondiging in de nieuwsbrief van september of het bericht op onze website. De eerste aanmeldingen voor de workshop zijn al binnen dus meld je gauw aan, in ieder geval vóór 30 november.

Woensdag 13 december, 13:30 - 16:00 uur
Van de Weerdstraat 66, 6709 TT Wageningen, wijk Kortenoord
Kosten: leden €17,50, voor niet-leden €25,00
Max. aantal deelnemers: 6
Graag opgeven bij aanmeldingen@wageningen.groei.nl

Op 2 november werden in de Vredehorst de tuinprijzen van 2023 uitgereikt. De tuinkeurders zijn in voorjaar, zomer en nazomer drie keer op pad geweest om de mooiste voortuinen en balkons van de verschillende wijken van Wageningen te beoordelen. Na afloop heeft de tuinkeuringscommissie, An’Miek Laméris, Gaby Schmelzer en Margit Moorrees, de punten geteld en de eerste en tweede prijswinnaars bepaald en uitgenodigd voor deze avond. De tuinkeuringscommissie had mooie prijzen en officiële diploma’s geregeld. De avond begon met een lezing door Har Stemkens, veertig jaar bloemenveredelaar bij Syngenta in Enkhuizen. Een van zijn ‘kinderen’ is de lang bloeiende kerstroos (Helleborus niger) ‘Christmas Carol’. Na de pauze werden van de winnende tuinen foto’s vertoond en reikte wethouder Erik-Jan Bijleveld de prijzen uit. Prijswinnaars die niet aanwezig konden zijn kregen hun prijs thuisbezorgd. Ondanks storm Ciarán een geslaagde en gezellige avond.

geboeid luisteren op de tuinprijzenavond van 2 november

de Helleborus niger van Har Stemkens was afgelopen week te koop bij Aldi

We werden hartelijk ontvangen door de familie Ostemeijer met koffie en versgebakken cake. Er hadden zich 11 deelnemers voor de workshop aangemeld en iedereen had een scala aan tuingereedschap meegebracht om eens grondig onderhanden te nemen: snoei-, hegge-, en takkenscharen, steekschop, zagen en maaimes. Zoon Niek Ostemeijer begon met een algemene en uitgebreide uitleg en gaf een demonstratie van het demonteren, schoonmaken en slijpen van snoeischaren. Toen gingen we zelf aan de slag, waarbij we steeds hulp kregen van Niek, als dat nodig was. Ook het grovere werk met slijpmachines werd gedemonstreerd. Wat hebben we veel geleerd en ik zag allemaal blije gezichten. Het gereedschap was weer schoon en scherp als nieuw. Een geweldige workshop! In 2011 hadden we onze laatste onderhoudsworkshop gehad bij Jan Osse in zijn schuurtje met Jan Cornelissen als vakman. Maar zolang gaan we niet weer wachten, want deze workshop bij Osma in Renkum is zeker voor herhaling vatbaar in 2024.

Greet Steenhuis

de workshop begon met uitleg en daarna ging iedereen zelf aan de slag

Via Instagram kwam ik in contact met Alla Olkhovska. Zij tuiniert in Linden Grove Gardens in Kharkiv in Oost-Oekraïne en is gespecialiseerd in botanische Clematis-soorten en pioenen. Daarnaast is ze fotograaf. Het resultaat is een Instagram-account – allaolkhovska - met prachtige foto’s, waarvan we er hier enkele mogen laten zien. Alla heeft haar kennis en mooiste foto’s nu gecombineerd in een engelstalig digitaal boek dat je via haar account voor €25,- kunt bestellen. Je betaalt via PayPal en ontvangt het boek een dag later per mail.

Alla en haar tuin liggen regelmatig onder vuur zoals je je kunt voorstellen, gelukkig hebben ze een kelder om te schuilen. Door aankoop van haar boek steun je haar en haar gezin in deze moeilijke situatie.

Ik heb het boek besteld en ontvangen en ik vind het een aanwinst voor de Clematis-liefhebber. Van harte aanbevolen dus. Het staat boordevol informatie over de aanplant en verzorging, vermeerdering en de diverse soorten van Clematis. Veel bijzondere en prachtige kleinbloemige soorten die ik nog nooit had gezien. Voor mij nieuw was ook dat niet iedere clematis-plant 10 cm extra diep geplant mag worden. Via haar website https://lindengrovegardens.tilda.ws/ zijn ook zaden van Clematis, pioen en andere planten te koop die ze in haar eigen tuin heeft geoogst. Alle inkomsten daarvan gaan geheel naar goede doelen.

Leontine Colon

foto boven: het Clematisboek van Alla Olkhovska
foto's onder: enkele bijzondere Clematis-soorten in de tuin van Alla; van boven naar beneden Clematis texensis 'A', Clematis 'Sophie' en Clematis glaucophylla

bron: Stichting Steenbreek, november 2023

Egels zijn zeer nuttige dieren: omdat ze slakken, rupsen en andere insecten eten, zorgen ze voor een natuurlijk evenwicht in de tuin. Het is ook een beschermde diersoort; ze mogen dus niet verstoord, gevangen of gedood worden en het is verboden om hun nesten of holen te beschadigen. De laatste jaren is het aantal egels in Nederland met meer dan 50% afgenomen. Oorzaken zijn onder meer de verstedelijking en het verdwijnen van het natuurlijk leefgebied.

Egels gaan rond deze tijd op zoek naar een plekje om te overwinteren. Ze eten zich vol en bouwen hun winternestje van takken en droge bladeren het liefst onder een heg, een stapel houtblokken of onder een schuurtje. Helaas blijkt 75 procent van de jonge egels de eerste winterslaap niet te halen of te overleven. Hoe kunnen we de egels helpen de winter door te komen?

We kunnen ze helpen door een rommelhoekje te maken door wat takjes en bladeren bij elkaar te vegen en er een hoop onder een struik of heg van te maken. De laag bladeren mag zeker een halve meter dik zijn, dan komt er geen regen door en blijft het lekker warm. Een mogelijkheid is ook een egelhuisje, dat je zelf kunt bouwen. Bijvoorbeeld van een omgekeerde krat die aan de bovenkant waterdicht is gemaakt met dakpannen of een dikke laag bladeren. Let wel op dat er geen wind naar binnen kan waaien.

Egelbescherming Nederland adviseert om egels het hele jaar door bij te voeren met kattenbrokjes en vers water. Het bijvoeren verhindert de egels dus niet om (weer) in winterslaap te gaan. Let op dat de kattenbrokjes droog staan en ververs ze regelmatig. Vermijd liever het gebruik van pesticiden en chemische middelen in je tuin, want deze zijn schadelijk voor egels en andere dieren. Geef egels overigens nooit melk! Daar krijgen ze diarree van.

de winterharde eenjarigen nu, 9 weken na het zaaien

Floron besteedt al enige jaren aandacht aan het probleem van de invasieve exoten: tuinplanten die ontsnappen uit tuinen en in het wild inheemse plantensoorten verdringen. Bekende probleemsoorten zijn de Japanse duizendknoop en de hemelboom (Ailanthus altissima). Op de website Tuin er niet in geeft Floron lijsten van alternatieve soorten die wel veilig zijn. Je kunt op deze website van een plantensoort eenvoudig controleren of het een invasieve exoot is. Ook vind je er lijsten van wilde planten die nuttig zijn voor bijen en vlinders.

In onze tuin staat sinds onze laatste (pre-brexit)-vakantie in Engeland een mooie Persicaria die ik daar kocht als Persicaria alpina. Deze zou absoluut niet woekeren, wat ook wel klopt, en een mooie forse plant vormen, ook dat klopt, manshoog werd-ie. En tot nu vormt hij geen zaad, en ook geen uitlopers. Toch was ik wel benieuwd of deze Persicaria echt niet invasief zou zijn, dus checkte ik hem bij Floron. Daar vond ik Persicaria alpina gelukkig terug als ‘niet invasief’. Maar: er zijn nogal wat lookalikes in de handel, waaronder soorthybriden die wel invasief kunnen zijn. Zie een recent artikel in Nature Today. Op het forum van Waarneming.nl vind je een determinatiehulp ‘Afghaanse duizendknoop en look-a-likes’. Helaas is mijn plant inmiddels de bloemen en onderste bladeren kwijt en heb ik nog niet kunnen vaststellen of mijn plant de echte Persicaria apina is. Dat hoop ik volgende zomer te kunnen doen.

Het geslacht Polygonum (duizendknoop) is overigens de laatste decennia in steeds meer verschillende geslachten opgesplitst. De planten kunnen daarom in publicaties met diverse synoniemen worden aangeduid, Polygonum, Persicaria, Aconogonon, Aconogonum, Rubrivena of Koenigia.

Leontine Colon

manshoge witbloeiende Persicaria alpina achterin onze border, 27 juni 2023

bron: Stichting RAVON

Op de bodem van de vijver ligt vaak een dikke laag modder (slib), het afbraakproduct van water- en oeverplanten en eerder ingevallen blad. Het slib produceert waterstofsulfide (zwavelgas), een gas dat ruikt naar rotte eieren. Zolang dit gas vrij kan uitwisselen met de buitenlucht vormt dit geen probleem. Maar als er een afsluitende laag ijs op de vijver komt te liggen, kan het gas zich in vorstperiodes ophopen in de waterlaag. Overwinterende amfibieën in de vijver ademen door hun huid. Bij zuurstofloosheid en een overschot aan zwavelgas kunnen ze in de problemen komen en stikken. Op het einde of na de vorstperiode komen de dieren dan bovendrijven, soms gaat het om tientallen dode kikkers.

Het goede nieuws is dat je dit eenvoudig kunt voorkomen door eens per jaar eind oktober of begin november je vijver schoon te maken. Verwijder daarvoor zoveel mogelijk materiaal van de bodem van je vijver met een hark of een stevig schepnet. Laat het slib even op de oever of vijverrand liggen om dieren (insecten, amfibieën) de gelegenheid te geven terug het water in te kruipen.

De in tuinvijvers overwinterende kikkers zijn meestal bruine kikkers. Een deel van de bruine kikkers overwintert op het land. De dieren die echter in het water overwinteren, zijn er in het voorjaar als eerste bij om zich voort te planten. Overwintering in het water is een wat riskante strategie omdat deze dieren een grotere kans hebben de winter niet te overleven. Padden overwinteren doorgaans op het land; in sommige vijvers overwintert ook een deel van de salamanders in het water.

bruine kikkers in maart

Een fruitboom die je in Nederland nog maar heel weinig tegenkomt is de Pawpaw (Asimina triloba). En dat is jammer want deze boom uit Noord Amerika is volkomen winterhard én ze produceert exotische vruchten, weliswaar in bescheiden aantallen maar met een heerlijke friszoete tropische smaak. Er wordt gezegd dat het een beetje naar ananas smaakt en dat klopt wel. De vruchten hebben een dunne groene schil en grote zaden die los in het vruchtvlees liggen.

Pawpaw-planten zijn de laatste tijd beter verkrijgbaar, misschien doordat ze goed passen in voedselbossen. Wij kochten 14 jaar geleden enkele exemplaren van deze planten bij een gespecialiseerde kweker in het Friese St Annaparochie. Deze kweker entte ze zelf met enthout van geselecteerde pawpaw rassen op zaailing-onderstammen en ze waren niet goedkoop. Maar met verschillende rassen die elkaar bestuiven zou de vruchtzetting beter zijn, dus kochten wij er drie. De planten zouden in de eerste jaren nog niet geheel winterhard zijn, daarom hielden we ze de eerste jaren in pot en pas daarna in de tuin. Daar staan ze nu een jaar of tien, tegen de oostgevel en zijn ca 4,5 meter hoog.

De bloemknoppen worden al in de winter gevormd en geven in april op het kale hout donkerroodbruine, hangende klokjes die door vliegen worden bestoven. In april kan het nog best koud zijn dus voor de zekerheid bestuiven we ze ook zelf met een kwastje. Tot mijn verrassing vond ik op 21 oktober 2020 onder de planten vier afgevallen vruchten, de allereerste. Het duurt dus wel even voordat ze vruchten beginnen te geven. In 2023 droegen ze opnieuw, vijf vruchten dit keer, waarvan de eerste op 11 oktober afviel, het signaal dat ze plukrijp waren. In 2021 en 2022 dus helaas geen vruchten. Misschien hadden ze in 2020 en 2023 baat bij de koele julimaand, wie zal het zeggen?

Leontine Colon

foto boven: onze Pawpaw (Asimina triloba) op 20 september met één rijpende vrucht
foto's onder: de Pawpaw-vruchten geplukt op 11 oktober

bron: Stichting Steenbreek

Al enige jaren promoot NL Vergroent het najaar als beste plantseizoen met een campagne waarvoor Steenbreek de uitvoering voor haar rekening neemt. Dat het najaar een goede periode is om te planten komt doordat planten in rust gaan en de bodem nog relatief warm is waardoor de planten vóór de winter wortelen. Wanneer het voorjaar aanbreekt kan de groei direct beginnen. Daarnaast kent het najaar in tegenstelling tot het voorjaar zelden lange, droge periodes en ontwikkelen de maanden september en oktober zich tegenwoordig tot nazomermaanden die zich uitstekend lenen voor tuinieren.

De campagne ‘Plant je mee’ (voorheen ‘Het vergeten plantseizoen’) heeft in de afgelopen 3 jaar zowel bij de particuliere tuinbezitter als de professionele groenbeheerder al voor meer besef gezorgd dat het najaar het meest ideale moment is om te planten, zegt Dominique van de Kamp, projectmanager van Stichting Steenbreek. ‘Nu we al een aantal jaren deze campagne succesvol onder de aandacht hebben gebracht, merken we dat er meer en meer het besef komt dat het planten in het najaar de voorkeur heeft.’ Gezien de resultaten van het onderzoek is de campagne voorlopig nog hard nodig.

‘Plant je mee’ begon op zondag 1 oktober en duurt nog tot en met donderdag 30 november.

foto plan Bewonersvereniging 2022

Dan is er nu de Najaarsactie. Deze loopt tot 16 november. Als nieuw lid krijg je korting op de contributie tm 2024. Word je vóór 16 november lid, dan betaal je voor de rest van dit jaar en het gehele volgende jaar €62,95. Je ontvangt dan het meest recente nummer van Groei & Bloei en als welkomstgeschenk een Groei&Bloei special ‘De Plantentuin’.

Na 16 november start de Kerstactie, maar die is op dit moment nog niet bekend gemaakt.

Nieuwe leden die zich via een afdeling aanmelden hebben een voordeel boven nieuwe leden die via de landelijke website binnenkomen: via de afdeling krijgen zij een cadeau EN korting, via  www.groei.nl moeten zij kiezen tussen het cadeau OF de korting. Vraag dus ons inschrijfformulier aan via info@wageningen.groei.nl.

ledenaanbieding